De tijdlijn van AIR

Explosie #SMC15

Het succes van het tweede Stadmakerscongres overtreft alle verwachtingen. Ruim 600 Rotterdamse, Nederlandse en Europese stadmakers vullen de Schouwburg Rotterdam de hele dag door. Stadslabs presenteren zich op deze dag, stedenbouwkundige Matthijs van Ruijven presenteert de Kaart van de Stad. Guest Urban Critic Alexandros Washburn adresseert de vluchtelingenproblematiek als het belangrijkst ruimtelijke issue van dit moment, en via een skypeverbinding reflecteert de allereerste Critic Larry Beasley op de Rotterdamse stadmakersbeweging. Op uitnodiging van het Goethe Instituut presenteren Europese stadmakers zich op het congres. Net als in 2015 publiceert AIR een uitgebreide congresbundel en internetsite.

AIR & Vers Beton

In 2015 neemt AIR het initiatief tot meerjarige samenwerking met het Rotterdamse blog Vers Beton. AIR draagt in belangrijke mate bij aan de financiering van een hoofdredacteur en auteurs. Er worden ruim vijftig goed bezochte artikelen over architectuur, stedenbouw en stedelijke ontwikkeling gepubliceerd. Het meest gelezen artikel heeft de titel ‘Van Prada naar Primark’ en is geschreven door Sereh Mandias

Protocol Ontwerperselectie

In samenwerking met het Architectenplatform heeft de gemeente Rotterdam het protocol ontwerpersselectie opgesteld. Met dit protocol stelt Rotterdam zijn eigen richtlijnen op voor selectie bij gemeentelijke opdrachten. Het protocol geldt als voorbeeld stellend voor rest van het land.

Urban Transformation Congress

Ter gelegenheid van de officiële opening van het nieuw Centraal Station organiseert de gemeente Rotterdam in samenwerking met IABR, Rotterdam Central District en AIR de eerste editie van het UTC. Deze jaarlijkse internationale conferentie staat onder leiding van oud minister president Jan Peter Balkenende en heeft als doel internationale ruimtelijke en economische transformatieprocessen te duiden en op hun consequenties te bezien voor het werk aan steden. AIR legt in deze samenwerking actief verbinding met Rotterdamse praktijken, netwerken en opgaven.

Historisch besef

Op initiatief van de Rotterdamse fractie van CU/SGP start in 2014 een breed maatschappelijk debat over de waarde van cultuurhistorie in het bouwen aan Rotterdam. AIR programmeert daarop samen met debatcentrum Arminius het ‘Sloopkogel’ debat en organiseert in nauwe samenwerking met de Raadscommissie Bouwen, Wonen en Buitenruimte een expertmeeting over de waarde van cultuurhistorie in architectuur en stadsontwikkeling. AIR reikt hiermee bouwstenen aan voor een nieuw erfgoedbeleid vanaf 2016 en het borgen van cultuurhistorie in gemeentelijke bestemmingsplannen en haar vastgoedportefeuille.

24-Hofpoort

De Rotterdamse Dag van de Architectuur 2013 krijgt landelijke aandacht met het concept 24-Hofpoort. In samenwerking met bureau ZUS en Urban Guides programmeert AIR 24 uur lang het gehele leegstaande Shell-kantoorgebouw aan het Hofplein. Meer dan 5.000 mensen bezoeken de karakteristieke toren en nog eens zo’n aantal de meer dan twintig deelnemende gebouwen en programma’s in de stad. Het NOS-journaal maakt verslag, net als andere nationale media. De doelstelling om meer mensen bewust te laten zijn van het vraagstuk leegstaande kantoren is ruimschoots bereikt met 24-Hofpoort.

Rotterdamse kwesties

Vanaf 2013 leiden een aantal in het oog springende ontwikkelingen tot discussie over de Rotterdamse bouwdrift. AIR programmeert daarom samen met Arminius publieke debatten over de toekomst van de Kuip en over de ontwikkeling van Forum Rotterdam. Daarnaast organiseert AIR een debat over het initiatief van museum Boijmans van Beuningen om een Collectiegebouw te bouwen in het Museumpark. En over het voorgenomen bouwvolume in het Rotterdam Central District. Op eigen initiatief publiceert AIR ook opiniestukken in diverse media en treedt de directeur van AIR op tijdens debatten van collega-instellingen.

Architectuur op TV

Samen met Museum Rotterdam en TV Rijnmond produceert AIR de tiendelige serie Verhalen van Staal en Steen over bijzondere Rotterdamse gebouwen. Presentator Paul van der Laar neemt deskundigen op sleeptouw door de stad en interviewt mensen met bijzondere verhalen over de Laurenskerk, de Bijenkorf, de Kunsthal en andere architectonische hoogtepunten. De tweede serie van tien afleveringen kwam in 2014 tot stand. Gemiddeld 150.000 kijkers per aflevering.

Klein en fijn

Rotterdamse architect Henk Hartzema neemt het initiatief tot het onderzoeksproject Klein & Fijn. Hij inventariseert potentiële binnenstedelijke bouwlocaties waarop met individuele gebouwen aan de kwaliteit van het stedelijk weefsel kan worden gewerkt. Hartzema en AIR schrijven een ontwerpprijsvraag uit naar locaties op de Pannenkoekstraat, het Hoogkwartier, de Kruiskade en Mauritsplaats. Voor de Mauritsplaats worden plannen gemaakt die in de nabije toekomst worden gerealiseerd .

Stedenbouw als veranderkracht

De financieel economische crisis houdt langer aan dan verwacht, en is van grote invloed op de vakuitoefening van ontwerpers. AIR ontwikkelt in samenwerking met Simon Franke (Trancity), Dorien de Wit (De Beuk) en Enno Zuidema (EZ Stedebouw) een leergang Veranderkunde voor ontwerpers. Uitgangspunt is dat ontwerpers hun invloed en effectiviteit kunnen versterken met kennis van het instrumentarium en repertoire van de Veranderkunde. Het tweejarige leertraject wordt afgesloten met een symposium in Pakhuis de Zwijger en met een artikel in vaktijdschrift de Blauwe Kamer.

Het stad is van iedereen

AIR/Van der Leeuwkring zetten in 2011 een uitwisseling op met de stad Antwerpen. Burgemeester Janssens ontvangt een delegatie de Van der Leeuwkring, waarna een groep van vijftig Rotterdamse professionals wordt ontvangen door de stad. Op zijn beurt verhaalt Janssens in een bomvol Hofpleintheater over zijn aanpak. Architectuur en de inrichting van publieke ruimte vervullen in zijn visie een voorwaarde voor het succes van de stad.

Architectenplatform

Voortvloeiende uit de Rotterdamse architectuurnota richt wethouder Hamith Karakus het Architectenplatform Rotterdam op. De uitgenodigde bureaus zijn op directieniveau vertegenwoordigd. Karakus daagt hen uit om zich als initiatiefnemer te manifesteren, en niet langer als opdrachtnemer. Een cultuuromslag die inmiddels heeft plaatsgevonden. Directeur AIR is voorzitter van het platform dat tweemaal per jaar bijeenkomt.

AIR START UP

Tussen 2011 en 2014 organiseert AIR maandelijkse start up cafés, waarin startende architectenbureaus hun ervaringen met elkaar kunnen leren. Ook verzorgen diverse experts lezingen over ondernemerschap, positionering en storytelling. De ruim veertig deelnemende bureaus hebben zich ten slotte elk afzonderlijk kunnen presenteren in een reeks videoblogs die AIR heeft geproduceerd en online heeft geplaatst.

GROOT

Op het hoogtepunt van de financiële crisis bouwt Rotterdam gestaag door aan de productie van grote gebouwen. AIR initieert in samenwerking met de TU Delft onderzoek naar de typologie van grote gebouwen. In samenwerking met het vaktijdschrift de Architect organiseert AIR een groot congres in de Doelen. De Spaanse architect/stedenbouwkundige Joan Busquets was een van de keynotesprekers.

Rotterdam Architectuurprijs

Op verzoek van de gemeente Rotterdam neemt AIR sinds 2010 de gehele organisatie van de Rotterdam Architectuurprijs voor zijn rekening. De eerste editie van de architectuurprijs staat onder voorzitterschap van architecte Franciene Houben. Criteria voor de prijs worden gevonden in de Rotterdamse architectuurnota. In 2010 is transformatie het thema, en ontvangt het schoolgebouw van de Jan Prins/St. Willibrordusschool en de RDM-loods op Heijplaat de publieksprijs.

Architectuurcases

Rotterdams architect Hans van der Heijden neemt op uitnodiging de programmering van de ArchitectuurCases op zich. In tien avonden onderzoekt hij met collega-architecten uit binnen- en buitenland en met publiek de stand van het vak en het bijbehorende vakmanschap.

Rondje Rijnhaven

Van der Leeuwkring/AIR organiseren een Rondje Rijnhaven. Op uitnodiging brengen Robbert de Vrieze & Iris de Kievith van Transformers alle initiatieven in een gezamenlijk kaartbeeld. Er wordt een netwerk van betrokkenen gecreëerd dat als voorbeeld van een nieuwe vorm van gebiedsontwikkeling kan worden beschouwd.

Van der Leeuwprijs

In 2009 wordt de eerste Van der Leeuwprijs uitgereikt aan de architect Joost Kühne voor zijn project aan de Boomgaardsstraat. De prijs onderscheidt private initiatiefnemers die met hun projecten meerwaarde voor de stad weten te creëren. Latere laureaten van de Van der Leeuwkring zijn Harry Jan Bus en Rachel van Olm voor Theater Walhalla op Katendrecht (2010), Rianne Andeweg, Nicole Hoven en Gerda Zijlstra van Rotterdamse Oogst (2011), Nicole Driessens en Ivo van den Baar van Wandschapppen (2012), Pioniers van Vereniging de Binnenweg (2013), Provast met de Markthal (2014) en Charlie McGregor met de Student Hotel (2015).

50.000 Houses extra

Voormalig stadsbouwmeester van Vancouver is de eerste Guest Urban Critic die op uitnodiging van de Van der Leeuwkring een week lang Rotterdam bezoekt en zijn bevindingen met professionals en publiek deelt. Beasley agendeert de verdichting en vergroening van de stad, en de kwaliteit van de openbare ruimte. Na Beasley volgen Allan Jacobs (vmg. Stadsbouwmeester San Francisco), Patrick Janssens (toenmalig burgemeester Antwerpen), Klaus Overmeyer (architect Berlijn), Uli Hellweg (toenmalig directeur IBA Hamburg) en Alexandros Washburn (voormalig Chief Urban Designer New York).

R’70

AIR neemt het initiatief tot een onderzoek naar transformatiemogelijkheden van de Rotterdamse architectuur van de jaren ‘70. Catharine Visser van Daf-architecten is onderzoekleider. Rotterdamse bureaus als Lola, Powerhouse, Biq architecten verrichten ontwerpend onderzoek die naast andere onderzoeksresultaten worden gepresenteerd op een speciale website.

Urban Meetings

In samenwerking met IABR en IHS (International Institute for Housing and Urban Development Studies)  organiseert AIR in Zaal Staal een internationale lezingenserie. Jamie Lerner, voormalig burgemeester van Curitiba, is één van de sprekers. De zes lezingen zijn stijf uitverkocht. Centraal thema van de serie: Are Cities more important than countries.

Buitenruimte Binnenstad

In samenwerking met de gemeente Rotterdam nodigt AIR internationale experts uit om over de kwaliteit van de openbare ruimte te spreken. Rob Adams uit Melbourne deelt zijn ervaringen over de transformatie van Melbourne die hij jarenlang begeleidde als stadsbouwmeester: ‘alles mag in Melbourne, als het maar een verbetering is!’ Lezingenreeks vormde onderlegger voor het latere CityLounge-concept voor de Rotterdamse binnenstad.

Reviewing Rotterdam

Dertig jaar na het Keurmeesterproject nodigt AIR een nieuwe generatie architectuurcritici uit om de recente gebouwde architectuur te keuren. De Duitse theoretica Angelika Schnell is zeer kritisch over de Rotterdamse fantoomgebouwen. In de publicatie Reviewing Rotterdam wordt door uiteenlopende auteurs gereflecteerd op het architectuurbeleid van de afgelopen dertig jaar en worden de hoofdrolspelers bevraagd op hun beeld van Rotterdam. Een uitgebreide monografie van Rotterdamse projecten sluit publicatie af. Een groot slotsymposium in de Doelen sluit project af.

Ruimte voor Rotterdam

In de Kunsthal presenteert de Van der Leeuwkring zijn manifest over de kwaliteit van de Rotterdamse ruimte. Naar aanleiding van dit manifest, tegelijkertijd een werkprogramma voor de kring, verschijnt een publicatie bij uitgeverij Trancity en vindt een symposium plaats in het Beursgebouw. De kwaliteit van de Rotterdamse publieke ruimte staat weer een beetje steviger op de maatschappelijke agenda.

Strand aan de Maas

In het Architectuurjaar 2007 schrijft AIR in samenwerking met Stadsontwikkeling en Rotterdam Festivals een ontwerpprijsvraag uit voor een strandpaviljoen aan de Maas. De opdracht is eenvoudig: ontwerp en realiseer een paviljoen op een structuur van port a cabins. Het jonge bureau Monadnock is daar met zijn saloonachtige paviljoen het best in. In sneltreinvaart weet het bureau een tijdelijk icoon aan de Rotterdamse skyline toe te voegen.

Decode Spaces

In 2006 daagt uit AIR het nog jonge architectenbureau ZUS (Zones Urbain Sensibles) zijn gedachten over de rol van de Rotterdamse publieke ruimte te onderzoeken en nader te articuleren. ZUS organiseert een serie publieke lezingen. Ook initieert het ontwerpend onderzoek naar betekenisvolle openbare ruimte in de stad, waarvoor andere Rotterdamse bureaus uitdaagt om tot voorstellen te komen. Op een slotsymposium in Museum Boijmans van Beuningen wordt de publicatie Decode Spaces gepresenteerd, en spreken denkers als Lieven de Cauter, Rene Boomkens en Ann Demeester. ZUS krijgt in 2007 de Jonge Maaskantprijs toegekend, in het juryrapport worden hun inspanningen inzake Decode Spaces een aantal keren expliciet genoemd.

Sleutelen aan de Lijnbaan

AIR organiseert sinds 2002 debatten over actuele architectuurkwesties. Het debat over de Lijnbaan was wellicht de meest tumultueuze van deze reeks. Verantwoordelijk architect Kees Kaan, in die tijd ook bestuurslid AIR, verdedigde voor zeer betrokken publiek zijn verdichtingsplan voor het wederopbouwicoon plan te vuur en te zwaard. Tevergeefs, de maatschappelijke controverse over het plan en de financiële economische crisis gooide roet in het eten.

Laboratorium Rotterdam

AIR nodigt veertig jonge bureaus uit om hun toekomstbeeld van de metropool Rotterdam te maken en te delen met publiek. Er zijn bekende namen onder van architecten die nu nog werken vanuit hun Rotterdamse praktijk, zoals Duzan Doepel en Van Bergen Kolpa.

Nieuwe directeur

Huidige directeur AIR Patrick van der Klooster treedt in dienst van AIR. Voor AIR werkte hij bij het stedenbouwkundig bureau van Riek Bakker en bij de landelijke Raad voor Cultuur.

Achter de Schermen

De Dag van de Architectuur is een Rotterdamse vinding, gestart in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Vanaf 2004 organiseert het huidige AIR deze succesvolle publieksdag in Rotterdam. De Rotterdamse editie is vanaf dat moment de meest omvangrijke van ons land, en ook de best bezochte.

Start Van der Leeuwkring

Het nieuwe AIR krijgt van het gemeentebestuur de opdracht mee te inspireren tot hoogwaardig opdrachtgeverschap. Rotterdamse opdrachtgevers verenigen zich op persoonlijke titel in de Van der Leeuwkring. Deze kring is vernoemd naar Kees van der Leeuw, die een sleutelrol vervulde in het wederopbouwproces van Rotterdam.

Architectuur Instituut Rotterdam

AIR wordt omgevormd tot een lokaal architectuurinstituut. Op initiatief van toenmalig wethouder Herman Meijer vormde oud rijksbouwmeester Wytze Patijn het oude AIR om tot het AIR wat het nu is. Doelstelling was het organiseren van publiek debat over de ruimtelijke ontwikkeling van de stad, en bewustzijnvergroting bij de Rotterdammer over zijn gebouwde omgeving.

Architecture International Rotterdam

De eerste AIR-manifestatie over de Kop van Zuid sloeg in als een bom. Ontwerpend onderzoek zette het voormalige haventerrein in een geheel nieuw licht. Het kaartbeeld van de Italiaanse architect en theoreticus Aldo Rossi vormt een levendige herinnering aan de manifestatie, die door hedendaagse professionals ook nu nog wordt geroemd.